İran, Türkmenistan Yönünden Gelen Taşımacılardan Akaryakıt Fiyat Farkı Alıyor
Yazıda, Orta Asya ülkelerine yönelik taşımalarda ana güzergah olarak İran-Türkmenistan koridoru kullanılırken, Türkmenistan’ın pandemi nedeniyle çekici+dorse şeklinde yapılan taşımalara kısıtlama getirmesi üzerine, alternatif olarak, Rusya-Kazakistan ile Azerbaycan-Hazar Denizi hattı kullanıldığı anımsatıldı. Türkmenistan’ın 1 Haziran 2022 tarihi itibariyle bu kısıtlamayı kaldırmış olması sonucunda alternatif güzergahların artmasının memnuniyetle karşılandığı ifade edildi.
Öte yandan, Türk taşıtlarının önceki yıllarda Türkmenistan’dan dönüşte İran’dan akaryakıt almamasına rağmen İran’da Akaryakıt Fiyat Farkı (AFF) ödemesi üzerine, mütekabiliyet çerçevesinde, transit geçiş yapmak üzere Türkiye sınır kapılarına gelen İran plakalı taşıtlara “kat edeceği mesafe (km) x 0.32 (litre) + 75 litre-ihtiyat payı” formülü ile gideceği mesafeye göre yakıt limiti uygulandığı aktarıldı. Bu uygulamanın her iki ülke taşımacılarına da ilave maliyet getirdiği değerlendirilerek; bu kapsamda 2-3 Temmuz 2019 tarihlerinde İzmir’de gerçekleştirilen Türkiye-İran Kara Ulaştırması Karma Komisyon (KUKK) Toplantısı ile bu kısıtlayıcı uygulamalara son verilerek “Taraflar, transit geçecek araçların depolarına mühür konularak herhangi bir ücret alınmadan ülkeden transit geçişine izin verilir.” Hükmünün imzalanan Protokol ile kayıt altına alındığı iletildi.
Ancak, Türkmenistan güzergahının açılmasıyla birlikte İran tarafının Protokol’e aykırı olarak Türkmenistan yönünden gelen taşımacılardan AFF aldığı, tek taraflı olarak Protokol’e uymadığının sektör derneklerince ve karayolu taşımacı firmalarca Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığına bildirildiği belirtildi. İran plakalı taşıtların, özellikle pandemi sonrasında, Türkiye üzerinden gittikçe artan sayıda transit taşıma yapmasına rağmen, ülke olarak Protokol hükümlerine riayet edilmeye devam edildiği ifade edildi.
Gerek ikili gerekse çok-taraflı platformlarda Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığınca gündeme getirilen ve bir kısmının çözüme kavuşturulduğu Türk karayolu taşımacılarına yönelik İran tarafının kısıtlayıcı uygulamaları, bu koridorun işlerlik kazanmasını ve sürdürülebilir olmasını akamete uğrattığı vurgulandı.
Bu doğrultuda, İran tarafının 2019 yılında imzalanan Protokol hükümleri doğrultusunda, Türkmenistan’dan akaryakıt alan taşımacılara yönelik AFF uygulamasına ivedilikle son vermesinin sağlanması, aksi takdirde mütekabiliyet esası doğrultusunda İran taşıtlarına yönelik Türkiye’nin de kısıtlayıcı tedbirlere başvuracağı bildirildi.