Panama Kanalı’nda Yaşanan Kuraklık Sorunu Navlun Fiyatlarına Da Yansıdı
Kuzey Amerika ve Güney Amerika’yı birbirine bağlayan Panama Kanalının geçiş süresi yaklaşık 9 veya 10 saati buluyor ve kanaldan yılda ortalama 13 ila 15 bin gemi geçiyor. 2022 yılında kanaldan 14.239 gemi geçti. Kanal, genellikle maliyetleri ve transit sürelerini azalttığı için birçok taşıyıcı (özellikle Çin ve diğer Asya ülkeleri ile ABD arasında ticaret yapan büyük perakendeciler ve enerji şirketleri) tarafından tercih ediliyor.
Göldeki su seviyesinin düşmesi, kanalın işlevini kaybetmesine sebep olmakta. Kanaldaki suyun devir daimi için ise yağmurun olması şart. Ancak son zamanlarda kanalda tam olarak bu durumla alakalı sıkıntılar yaşanıyor. Kanal çevresindeki bölge, ülkenin 143 yıllık kayıtlarını tuttuğu dönemin en kurak iki yılını yaşıyor.
Kanal otoritesi ve Smithsonian Tropikal Araştırma Enstitüsü (STRI) verilerine göre, bölgedeki yağış ölçümleri normalin yüzde 30-50 altında seyrediyor. Panama Kanalı’nın kilit sistemi aracılığıyla gemilere yüzdürülen, yağmurla beslenen başlıca rezervuar olan Gatun Gölü’ndeki su seviyeleri, mevcut yağış sezonundan gelen birikime rağmen normalin altında kalmaya devam ediyor. Sonuç olarak, küresel gemi trafiğinin yüzde 6’sının gerçekleştirildiği Panama Kanalı son zamanlarda kuraklık nedeniyle sıkıntılı günler yaşıyor ve Panama Kanal İdaresi (ACP), “eşi benzeri görülmemiş zorluklarla” karşılaştığını ve kuraklığın şiddetinin 2019-2020’deki son kuraklıkla bile karşılaştırılamayacak kadar ciddi olduğunu da belirtiyor.
Panama’daki şiddetli kuraklık, dünyanın en önemli ticaret yollarından biri üzerinde alışılmadık derecede uzun gecikmelere ve sıkı kısıtlamalara neden oluyor. Bu durum, iklim değişikliğinin küresel ticarete ne kadar büyük bir zorluk getirdiğini göstermekte. Yüksek sıcaklıklar, genellikle dünyanın en yağışlı ülkelerinden biri olan Orta Amerika ülkesindeki yetkililerin kanaldan geçen gemi geçiş sayısını azaltmasına ve ağır yük taşıyan gemilerin Panama Kanalı’nı kullanmasını engellemesine yol açtı. Temmuz ayının sonlarında ise devlete ait ACP, kanaldan geçen günlük gemi sayısını ortalama 36’dan 32’e düşürdü. Ayrıca gemilere izin verilen maksimum derinliği sınırladı.
Bu kısıtlamalar, gemilerin geçiş sırasını beklemesi ve şirketlerin alternatif rotalar bulma çabalarını tetikledi. Canlı deniz takip web siteleri, kanal yakınında yaklaşık 200 gemi olduğunu gösterdi ki bu, genellikle Mayıs ayından Aralık ayına kadar süren yağışlı mevsim boyunca bölgede görülen yaklaşık 90 gemi seviyesinin oldukça üstündeydi. ABD’nin Asya’ya sıvılaştırılmış doğal gaz ihracatı ve Güney Amerika’dan gelen yumuşak meyveler de dahil olmak üzere dünya ticaretinin hacim olarak yüzde 3’ünden fazlasına hizmet veren Atlantik ve Pasifik Okyanusları bağlantısı üzerinde olması nedeniyle kanal büyük önem taşımakta.
Kanal sadece enerjide değil; tahıl ve tarım ürünlerinde de en hızlı ve ucuz yol olarak öne çıkıyor ve Pasifik’ten geçen konteyner ticaretinin yüzde 29’u kanaldan geçiyor. Konteyner gemileri, Panama Kanalı’nın en yaygın kullanıcıları ve Kuzeydoğu Asya ile ABD Doğu kıyısı arasında ticareti yapılan tüketim mallarının yüzde 40’ından fazlasını taşıyor. Kuraklık nedeniyle kanaldan geçişin zorlaşması ile maliyetler de artıyor. Maliyetlerdeki bu artışın emtia fiyatlarını etkileyen unsurlardan biri olarak belirtiliyor. İklim koşullarının değişmesiyle özellikle buğday, pirinç, mısır, şeker kamışı, kahve ve kakao gibi ürünler de etkileniyor. Aynı zamanda hidroelektrik enerji üretimi için kritik olan bölgelerde yağış miktarının düşmesiyle enerjide de sıkıntılar görülüyor. Bu durumun üretimin azalmasına ve fiyat artışına neden olacağı vurgulanıyor.
Veri sağlayıcısı Xeneta’ya göre, Haziran sonundan bu yana Çin’den ABD Körfez Kıyısı’na 40 ft’lik bir konteyner göndermenin ortalama maliyeti kısa sürede yüzde 36 artarak 3.200 dolar seviyelerine yükseldi. Ayrıca gemi sahipleri, kanaldan geçen gemilerden kutu başına ortalama 600 dolar daha fazla ücret talep etmeye başladılar. Bu kurak sezonun etkilerinin Mart veya Nisan 2024’e kadar devam edeceği tahmin ediliyor ve durum böyle devam ettiği sürece maliyet artacağı için büyük konteyner taşımacılığı şirketleri gemilerini Panama Kanalı’ndan uzaklaştırmayı düşünüyor.